Moderne biologische medicijnen blijken vaak riskanter dan gedacht

In het Amerikaanse artsenblad the Journal of the American Medical Association worden de acties die Amerikaanse en Europese geneesmiddelenautoriteiten ten aanzien van de veiligheid van medicijnen moesten ondernemen tussen 1995 en 2008 nader bekeken (JAMA 2008;300:1887). Het ging daarbij met name om de zogenaamde biologische middelen, welke door biotechnologie verkregen zijn. Het zijn middelen waarvan de soortnaam vaak eindigt op �zumab. Het is niet gek dat de producenten gezorgd hebben voor merknamen die wat gemakkelijk in het gehoor liggen en gemakkelijker onthouden kunnen worden. De conclusie is dat deze biologische middelen die op de afweer van de mens ingrijpen, vaak ten tijde van de goedkeuring door de geneesmiddelenautoriteiten redelijk veilig lijken, maar dat later allerlei vervelende risico�s bij gebruik blijken. In bijna een kwart van de gevallen moest bij de 174 nieuwe biologische medicijnen een ernstige waarschuwing aan artsen of gebruikers worden gegeven. Dat is veel meer dan bij andere medicijnen. Dat heeft met die middelen te maken zeggen onafhankelijke deskundigen. Dat gebeurt zo vaak � later blijken er bij medicijnen nog wat extra bijwerkingen te zijn � zeggen vertegenwoordigers van de farmaceutische industrie.

Omdat deze middelen op het afweerapparaat van mensen hun werking hebben, moet je niet vreemd opkijken dat er meer dan alleen maar gewenste effecten optreden. Dat afweerapparaat doet namelijk meer dan alleen maar ��n ding. Als om dat te illustreren verscheen in the New England Medical Journal in de zelfde week (23 oktober 2008) een artikel over de giftigheid van  alemtuzumab (Mabcampath). Daaruit blijkt dat het medicijn zorgt voor minder progressie van Multiple Sclerose (ms). Dat is de zenuwziekte waarbij de isolatielaag rond de zenuwen via een waarschijnlijk chronische ontsteking wordt afgebroken, waardoor men langzaam maar zeker invalide wordt (N Engl J Med 2008;359:1786). Die verbetering komt echter tegen een flinke prijs: de afweer raakt ondermijnd. Het heeft auto-immuunziekten, tekort aan bloedplaatjes en daardoor gevaarlijke bloedingen en toegenomen kans op ernstige bacterie-infecties, virusziekten en schimmelaandoeningen, tot gevolg.

Het illustreert hoe ingewikkeld het is om een gecompliceerde en onbegrepen ziekte als multiple sclerose te behandelen, maar ook hoe snel hoop op succes met zo�n behandeling weer vervliegt als in de praktijk blijkt wat de gevolgen zijn. Dat is al eerder bij dergelijke behandelingen van multiple sclerose gezien. In het commentaar van het medische vakblad wordt dan ook geschreven dat behandelingen die in het laboratorium veelbelovend lijken, in de echte wereld pas echt getest worden en dan vallen ze wat veiligheid betreft door de mand (N Engl J Med 2008;359:1838). En dan volgen de waarschuwingen.