Tussen de verzorgende overheid en de markt

Bijna dagelijks valt er wel iets te lezen over onze gezondheidszorg. Het moet goedkoper. Het moet beter. Er zijn incidenten. Wie is er belangrijker, de mensen in de zorg, de manager of de klant? En moet je de pati�nt wel klant of cli�nt noemen, of misschien consument, of gebruiker?

Er zijn duidelijk verschillende visies over hoe de zorg georganiseerd dient te worden. Is het de taak van de overheid om goede zorg te regelen, daar het geld voor te verzamelen via belastingen zodat welke achtergrond men ook heeft, men daar altijd gratis toegang toe heeft? Of is het een spel van vraag en aanbod, moet de markt bepalen wat er in de zorg gebeurt en is de overheid er alleen om de groepen met de meeste risico�s te beschermen? Deze twee visies staan vaak lijnrecht tegen over elkaar.

De discussies over wat er zou moeten gebeuren gaan vaak over de hoofden van de gebruikers van de zorg heen. De staatsbemoeienis met de zorg wordt vaak geassocieerd met landen met een socialistische signatuur. Het zou onbetaalbaar en betuttelend zijn, en corruptie in de hand werken. Onderzoek laat zien dat mensen er wel betere toegang tot zorg hebben, dat de gezondheidscijfers van zo�n land vrij goed zijn, maar dat de bureaucratie inderdaad zorgt voor steeds maar toenemende kosten. Er zit eigenlijk geen rem op de kosten. Daar tegenover staat de geprivatiseerde zorg. Daarvan is het meest uitgesproken voorbeeld te vinden in de Verenigde Staten. Daar bestaan grote verschillen tussen de toegang tot zorg en de gezondheid van armen en rijken. Met name de zwarte bevolking en Latino�s behoren tot de armen. De helft van de bevolking is slechts verzekerd en door het steeds cre�ren van nieuwe markten wordt de zorg ook steeds duurder.

Nederland heeft van oudsher een door de overheid verzorgde zorg, met daarin ruimte voor privaat ondernemerschap. Artsen in Nederland zijn bijvoorbeeld niet in dienst van de overheid, iets dat wel het geval is bij een groot deel van de artsen in het verenigd Koninkrijk. Die werken voor de National Health Service. In Nederland zorgt het verzekeringsstelsel voor de gelijkheid. Solidariteit tussen gebruikers van de zorg, ongeacht hun afkomst, geslacht, leeftijd, kleur, politieke voorkeur, seksuele voorkeur staat daarbij centraal. Om de kosten in de zorg te drukken heeft de overheid besloten dat er meer marktwerking in de zorg moet komen en dat proces maken we momenteel voortdurend mee. Het introduceren van de marktwerking in de zorg is een politieke beslissing geweest. Hoewel er veel onderzoek gedaan wordt naar gevolgen van allerlei maatregelen, is er geen wetenschappelijk bewijs welke methode nu het allerbeste is voor de gebruikers van de zorg. En ook is nog lang niet duidelijk of het werkelijk goedkoper wordt.

Wat wel belangrijk bij dit alles lijkt te zijn, is dat de gebruiker van de zorg steeds meer consument op de gezondheidsmarkt is geworden. Hij moet steeds meer en steeds vaker keuzen maken. Dat heeft nogal wat gevolgen.