Trouwe pilslikkers van (placebo) medicijnen zijn gezonder

Mensen die hun medicijnen innemen zoals ze zijn voorgeschreven doen het beter dan degenen die dat niet doen. Dat lijkt een open deur opmerking. Natuurlijk is het zo. Als je iets drie maal per dag moet slikken maar je doet het twee maal daags, dan krijg je minder binnen en zal het effect dus ook wel minder zijn. Voor een deel klopt dat, maar het interessante van een nieuw Canadees onderzoek is dat mensen die heel trouw hun nepmedicijnen (placebo) slikken het ��k beter doen (BMJ 2006;333:18). Het ligt dus niet alleen aan het medicijn, maar ook aan het trouw slikken.

Voor het onderzoek werden de gegevens van 21 grote geneesmiddelenonderzoeken gebruikt. Het betrof onderzoek naar effecten van medicijnen die na een hartinfarct gebruikt worden, of die bij HIV infectie geslikt worden, of die bij diabetes type 2 voor de behandeling gebruikt worden en andere medicijnen. Zoals uit deze opsomming blijkt betrof het dus serieuze medische aandoeningen en het gaat ook over essenti�le geneesmiddelen. In die grote geneesmiddelenonderzoeken wordt standaard de helft van de proefpersonen behandeld met het echte medicijn en de andere helft met een nepmedicijn. De proefpersoon weet niet wat hij krijgt en de arts weet niet wat hij precies voorschrijft. Dat blijkt later allemaal als naar de resultaten gekeken wordt en de codes verbroken worden.

Wat betekent het nu? Dat het placebo-effect serieus genomen moet worden? Nee, het lijkt erop dat de grondhouding van de persoon die beter wil worden bijzonder belangrijk is. Als die positief is en mensen nemen de moeite goed voor zichzelf te zorgen dan zijn de effecten beter. Als we weten dat die grondhouding zo belangrijk is, dan moeten we dat ook proberen te bevorderen. Daarbij heeft het niet zo veel zin om het gemakkelijker te maken voor mensen hun pillen te slikken. Dat verandert niets aan die grondhouding. Nee, je moet gewoon goed weten wat je precies mankeert en waarom je medicijnen moet slikken. Als je goed ge�nformeerd bent, ben je ook meer gemotiveerd om je medicijnen trouw te slikken, want je begrijpt waarom je het doet. Er moet daarom meer gedaan worden om gebruikers van de zorg te emanciperen, te informeren en ze te betrekken bij hun eigen behandeling.

Bekend is dat veel mensen hun medicijnen niet zo trouw slikken. Dat doen mensen ook vooral als ze begrijpen waarom ze iets slikken. Het begrip �Op dokters� voorschrift� is inmiddels achterhaald, of zou dat inmiddels moeten zijn. Tegenwoordig gaat het om �voorschrijven in overleg� en is het eindresultaat van behoorlijke communicatie tussen arts en gebruiker over voor- en nadelen van een middel. Maar liefst 50% van de mensen die medicijnen tegen de hoge bloedruk of middelen om het cholesterol te verlagen gebruiken vergeten het vaak, slaan wel eens over of slikken ze alleen als ze zich weer even zorgen maken.

De meeste mensen willen ook graag betrokken zijn bij de beslissingen over hun eigen lichaam en hun eigen gezondheid. In de praktijk worden ze echter niet vaak gevraagd wat ze van het gebruik van een medicijn vinden. Met name bij het gebruik van medicijnen die problemen op den duur moeten voorkomen � cholesterolverlagers, medicijnen tegen een verhoogde bloeddruk, medicijnen tegen diabetes type 2 � zou de gebruiker juist goed betrokken moeten zijn. En ook bij gebruik van meerdere middelen vanwege chronische aandoeningen is de rol van de gebruiker zelf van groot belang. Uit onderzoek (BMJ 2003;327:841) blijkt dat mensen een hekel hebben elke dag medicijnen te moeten slikken en ze zouden de voorkeur geven aan veranderingen van hun levensstijl, maar dat is lang niet altijd verwezenlijkbaar. Dat moeten die mensen dan wel goed begrijpen.